Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) – Tarihi, Yapısı ve Üye Sendikalar
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), 13 Şubat 1967’de işçi haklarını korumak ve sendikal mücadeleyi daha ileriye taşımak amacıyla kurulan, Türkiye’nin en etkili işçi konfederasyonlarından biridir. Genel merkezi İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde bulunan DİSK, işçi sınıfının ekonomik, sosyal ve demokratik haklarını savunmayı temel ilke edinmiştir.
Kuruluş ve Tarihçe
DİSK’in temelleri, Türk-İş’ten ayrılan Maden-İş, Lastik-İş, Basın-İş, Gıda-İş ve Türk Maden-İş (Zonguldak) sendikalarının öncülüğünde atıldı. İlk Genel Başkan olarak Kemal Türkler seçildi. Kuruluşundan itibaren işçi hakları, sendikal özgürlükler ve demokratik talepler için düzenlenen kitlesel eylemler ile adını duyurdu.
1970’teki 15-16 Haziran Olayları, DİSK’in tarihindeki en önemli dönüm noktalarından biri oldu. 12 Eylül 1980 askeri darbesi ile kapatılan konfederasyon, 1992 yılında yeniden faaliyete geçti.
DİSK’in Amaç ve İlkeleri
-
İşçi haklarının anayasal güvence altına alınması
-
Sendikal örgütlenme özgürlüğünün korunması
-
Çalışma koşullarının iyileştirilmesi
-
Demokrasi ve sosyal adaletin güçlendirilmesi
DİSK, ulusal düzeyde olduğu kadar uluslararası arenada da aktif bir sendikal örgüttür. Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUC) ve Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) üyesidir.
Mevcut Yönetim
-
Genel Başkan: Arzu Çerkezoğlu
-
Genel Sekreter: Adnan Serdaroğlu
-
Üye Sayısı: 283.000’in üzerinde (2025 verileri)
DİSK Genel Başkanları
Kuruluşundan bugüne görev yapmış genel başkanlar şu şekildedir:
-
Kemal Türkler (1967–1977)
-
Abdullah Baştürk (1977–1992)
-
Kemal Nebioğlu (1992–1994)
-
Rıdvan Budak (1994–2000)
-
Süleyman Çelebi (2000–2011)
-
Erol Ekici (2011–2013)
-
Kani Beko (2013–2018)
-
Arzu Çerkezoğlu (2018–günümüz)
DİSK’e Bağlı Üye Sendikalar
| Sendika Adı | Kısaltma | Kuruluş Yılı | Genel Başkan | İş Kolu | Üye Sayısı |
|---|---|---|---|---|---|
| Türkiye Devrimci Banka ve Sigorta İşçileri Sendikası | BANK-SEN | 1972 | Duygu Çalışkan Nalıncıoğlu | Banka, Finans, Sigorta (09) | 254 |
| Türkiye Basın Yayın Matbaa Çalışanları Sendikası | DİSK BASIN-İŞ | 1967 | Turgut Dedeoğlu | Basın, Yayın ve Gazetecilik (08) | 1.004 |
| Birleşik Metal İşçileri Sendikası | BİRLEŞİK METAL-İŞ | 1947 | Özkan Atar | Metal (12) | 38.799 |
| Birleşik Tarım Orman İşçileri Sendikası | BTO-SEN | 2014 | Mehmet Çak | Avcılık, Balıkçılık, Tarım ve Ormancılık (01) | 3.025 |
| Türkiye Porselen, Çimento, Cam, Tuğla ve Toprak Sanayi İşçileri Sendikası | CAM KERAMİK-İŞ | 1968 | Birol Sarıkaş | Çimento, Toprak ve Cam (11) | 358 |
| Türkiye Devrimci Maden Arama ve İşletme İşçileri Sendikası | DEV MADEN-SEN | 1959 | Tayfun Görgün | Madencilik ve Taş Ocakları (03) | 2.726 |
| Devrimci Sağlık İşçileri Sendikası | DEV SAĞLIK-İŞ | 1973 | Arzu Çerkezoğlu | Sağlık ve Sosyal Hizmetler (17) | 3.233 |
| Devrimci Turizm İşçileri Sendikası | DEV TURİZM-İŞ | 2011 | Mustafa Safvet Yahyaoğlu | Konaklama ve Eğlence İşleri (18) | 1.697 |
| Devrimci Yapı, İnşaat ve Yol İşçileri Sendikası | DEV YAPI-İŞ | 1970 | Özgür Karabulut | İnşaat (13) | 2.746 |
| Emekliler Sendikası | EMEKLİ-SEN | 2019 | Cengiz Yavuz | – | Bilinmiyor |
| Elektrik, Gaz, Su, Baraj Çalışanları Sendikası | DİSK ENERJİ-SEN | 2006 | Süleyman Keskin | Enerji (14) | 4.317 |
| Türkiye Genel Hizmetler İşçileri Sendikası | GENEL-İŞ | 1962 | Remzi Çalışkan | Genel İşler (20) | 171.348 |
| Türkiye Gıda Sanayii İşçileri Sendikası | GIDA-İŞ | 1947 | Olcay Ozak | Gıda Sanayii (02) | 1.437 |
| Özel Güvenlik İşçileri Sendikası | GÜVENLİK-SEN | 2013 | Serdar Aslan | Savunma ve Güvenlik (19) | 2.656 |
| İletişim, Haberleşme, Posta ve Çağrı Merkezi İşçileri Sendikası | İLETİŞİM-İŞ | 2013 | Gürkan Emreoğlu | İletişim (07) | 986 |
| Türkiye Petrol, Kimya ve Lastik Sanayi İşçileri Sendikası | LASTİK-İŞ | 1949 | Alaaddin Sarı | Petrol, Kimya, Lastik, Plastik ve İlaç (04) | 17.424 |
| Gemi Yapımı ve Deniz Taşımacılığı, Ardiyecilik ve Antrepoculuk İşçileri Sendikası | LİMTER-İŞ | 1976 | Kanber Saygılı | Gemi Yapımı ve Deniz Taşımacılığı, Ardiye ve Antrepoculuk (16) | 447 |
| Türkiye Devrimci Kara, Hava ve Demiryolu İşçileri Sendikası | NAKLİYAT-İŞ | 1975 | Ali Rıza Küçükosmanoğlu | Taşımacılık (15) | 11.572 |
| Sinema Emekçileri Sendikası | SİNE-SEN | 1978 | Galip Görür | Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar (10) | 135 |
| Türkiye Sosyal Sigortalar, Eğitim, Büro, Ticaret, Kooperatif ve Güzel Sanatlar İşçileri Sendikası | SOSYAL-İŞ | 1966 | İlhan Ağırbaş | Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar (10) | 6.059 |
| Tekstil İşçileri Sendikası | TEKSTİL | 1965 | Kazım Doğan | Dokuma, Hazır Giyim ve Deri (05) | 12.783 |
| Türkiye Tüm Kağıt Selüloz Sanayii İşçileri Sendikası | TÜMKA-İŞ | 1971 | Muammer Çifçiler | Ağaç ve Kağıt (06) | 185 |
Sonuç
DİSK, Türkiye işçi hareketinin en önemli temsilcilerinden biri olarak hem geçmişte hem de günümüzde işçi sınıfının hak arama mücadelesinde kritik bir rol üstlenmiştir. Demokratik, eşitlikçi ve özgürlükçü bir çalışma yaşamı hedefiyle, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde faaliyetlerini sürdürmektedir.
