Memurlar İş Bırakabilir mi? Grev Yasağı, Sendikal Faaliyetler ve Disiplin Cezaları

Memurlar İş Bırakabilir mi? Grev ve Sendikal Faaliyetlerde Disiplin Cezaları

Kamu personelinin sendikalara üye olma ve toplu sözleşme hakkını kullanma gibi hakları bulunmaktadır. Ancak memurların iş bırakma, grev veya benzeri eylemler gerçekleştirme durumu, yasal açıdan çok daha karmaşıktır. Türkiye’de Anayasa, işçilere grev hakkı tanırken, memurlara bu hak verilmemektedir. Peki, bir sendikanın çağrısıyla memurlar iş bırakırsa ne olur? Bu tür eylemler disiplin cezası gerektirir mi? Yargı bu konuda ne yönde karar vermektedir? İşte tüm bu sorulara yanıt arayacağımız yazımız.

Anayasada Grev Yasağı: Memurlar İçin Ne Anlama Geliyor?

Anayasa’nın 53. maddesi, kamu personelinin toplu sözleşme yapma hakkını tanır. Ancak, 54. madde grev hakkını yalnızca işçilere tanımaktadır. Bu durum, kamu görevlilerinin iş bırakma veya grev yapma hakkını elinden alırken, toplu pazarlık yoluyla haklarını savunabilmelerine olanak tanımaktadır. Ancak bu pazarlık süreçleri başarısız olduğunda grev yapma hakkı memurlara tanınmamaktadır. Bu durum, Türkiye’de kamu görevlilerinin sendikal faaliyetlerinin oldukça sınırlı olduğu bir durumu doğurur.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na Göre Grev Yasağı

Madde 27 – Grev Yasağı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, memurların grev yapmasını, işi yavaşlatmasını veya iş bırakmasını doğrudan yasaklamaktadır. Bu yasağın kapsamı net ve istisnasızdır.

Madde 125/E – Devlet Memurluğundan Çıkarma
Eğer bir memur, grev veya kamu hizmetlerini aksatacak herhangi bir eyleme katılırsa, bu durumda devlet memurluğundan çıkarma cezası uygulanabilir. Yani, uyarı veya kınama gibi hafif cezaların yanı sıra, en ağır disiplin cezaları da gündeme gelebilir.

Grev Yasağının Gerekçesi: Kamu Hizmetinin Sürekliliği

Memurlara grev hakkı verilmemesinin temel gerekçesi, kamu hizmetlerinin aksamasının topluma ciddi zararlar verebileceği düşüncesidir. Özellikle eğitim, sağlık, güvenlik ve adalet gibi temel kamu hizmetlerinin durması, halkın ciddi mağduriyetler yaşamasına yol açabilir. Bu nedenle, memurlara grev yasağı getirilmiştir. Ancak bu durum, kamu görevlilerinin seslerini duyurabilmesi açısından önemli bir engel oluşturur.

Yargı Bu Durumu Nasıl Değerlendiriyor?

Danıştay’ın Görüşü
Danıştay, bazı kararlarında sendikaların çağrısıyla yapılan iş bırakma eylemlerinin, “grev” değil, “sendikal faaliyet” kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Eğer iş bırakma eylemi kısa süreli, sendikal talepler doğrultusunda ve barışçıl bir şekilde yapılmışsa, Danıştay, memura verilen disiplin cezalarını hukuka aykırı bulmuş ve iptal etmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin Görüşü
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurular sonucunda, memurun sendika kararıyla iş bırakma eylemine katıldığı için ceza almasını ifade özgürlüğü ve örgütlenme hakkı kapsamında değerlendirebilmektedir. Bu durumda, Anayasa Mahkemesi, ihlal kararı verebilir.

Yasa Yasaklıyor, Yargı Koruyor

Bugün itibarıyla memurların grev hakkı yoktur. Ancak, sendika çağrısıyla yapılan iş bırakma eylemleri, 657 sayılı Kanun’a göre disiplin cezası doğurabilir. Fakat, yargı, özellikle kısa süreli ve barışçıl iş bırakma eylemleri konusunda verilen cezaları iptal edebilmekte ve memurun ifade özgürlüğünü korumaktadır.

Bir kamu görevlisi, sendika kararıyla bir günlük iş bırakma eylemine katıldığında disiplin cezasına çarptırılabilir. Ancak bu ceza, hakların bilincinde olan, sendikasıyla ve yargıyla güçlü bir iletişimi bulunan bir memur tarafından hukuki mücadeleyle iptal ettirilebilir.